کتاب دوران طلایی تربیت

نمونه متن کتاب دوران طلائی تربیت:

 

آفرینش کودک بر فطرت پاک

روایات بسیاری ، بر این نکته تاکید می کنند که کودکان بر فطرت پاک توحیدی آفریده شده اند و این پدران و مادران هستند که می توانند ، فطرت را شکوفا سازند و آنان را به سر منزل رستگاری و سعادت برسانند و یا فطرت آنان تغییر داده و آنان را به شقاوت و بدبختی بکشانند . امام صادق (ع) می فرماید : هر نوزادی بر فطرت خداشناسی و توحید متولد می شود و این پدر مادر او هستند که وی را یهودی ، مسیحی و یا مجوسی می گردانند .

زراره می گوید : از امام صادق (ع) درباره معنای فطرت در آیه شریفه : فطرت الاهی که مردم بر آن آفریده شده اند ، پرسیدم ؛ امام (ع) در پاسخ فرمود : منظور این است که خداوند متعال ، مردم را بر سرنوشت خداشناسی آفریده است . اگر زمینه ها و روش ها به درستی به کار گرفته شود ، نوزاد همراه با رشد جسمی ، و ظاهری ، اندک اندک ، با فطرت خدادادی خود به سوی کمال و زیبایی قدم می نهد و سعادت خویش ، پدر ، مادر و جامعه را تامین می کند . اما اگر این فطرت پاک از مسیر خود منحرف گردد ، اندک زمانی بیش نمی گذرد که بازگشت به راه درست ، سخت و دشوار می شود . آن گاه پدر و مادر ، متوجه اشتباهات گذشته خویش می شوند ؛ ولی ممکن است ، بسیار دیر شود و فرصت ها از دست بروند .

 

مهم ترین دوران تربیت : از تولد تا هفت سالگی

هفت سال نخست زندگی ، شیرین ترین دوران بازی کودکان است ؛ نوزاد در اوان تولد ، هنوز دنیای جدید را نمی شناسد و لحظات تجربه ، حس و شناخت اطراف را می گذراند ؛ سپس تا دو سالگی دوران حسی – حرکتی را سپری می کند ؛ در این زمان کودک از تمرکز طولانی گریزان است و به دنبال تنوع طلبی و آزادی است و این روحیه سبب می شود تا هر چه سریع تر ، اطراف خویش را بشناسد . اگر چه هفت سال نخست ، دوران امیری ، آقایی و بازی کودک است ، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است ؛ زیرا ، شکل گیری شخصیت کودک در این دوران رخ می دهد . گزل روانش شناس مشهور می گوید :

کودک در 5 و 6 سالگی ، نسخه کوچکی از جوانی است که بعد ها خواهد شد .

به نظر آلپورت روان شناس معروف : در حدود چهار ماهگی رشد و تقویت یادگیری نوزاد به حدی رسیده است که می تواند صفات و عادت هایی را بیاموزد ؛ در این زمان ارتباطش با محیط بیش تر می شود . بنابراین ، این دوران مهم ترین دوران تربیت کودک است و باید به این دوره توجهی ویژه کرد و لحظه لحظه آن را قدر دانست و با دقت به تربیت پرداخت . ( صفحه 38 و 39 )

 

عوامل انحراف جنسی

چنانچه والدین به طور صحیح به تربیت جنسی کودکان خود اقدام نکنند ؛ بلکه ، برخوردهای نادرستی در این زمینه صورت گیرد ، میتواند موجب بیداری غریزه جنسی زودرس در کودکان شده و آنان را سمت انحراف جنسی سوق دهد . برخی از زمینه های انحراف جنسی عبارتند از :

دستکاری آلت تناسلی : این عمل در پسر بچه ها پس از گرفته شدن از پوشک بیش تر دیده می شود . در ابتدا از سر کنجکاوی انجام می شود . پس کودک همان گونه که با گوش و برخی از اعضای دیگر بازی می کند . اندام تناسلی خود را نیز لمس می کند ؛ اما ، با ادامه این کار و تکرار آن ، از این کار لذت می برد و این لذت در آینده او را به سوی خود ارضایی می کشاند . حبس ادرار و مدفوع : در نتیجه احساس خارش و لذت در بدن در مراحل سنی 2 تا 4 سال جلو ه می کند . نقش والدین ، در این مرحله مهم است . تماس و اصطکاک اعضای مخصوص بدن با یک جسم از طریق مالیدن خود به تشک ، خوابیدن به روی شکم ، دوچرخه ، لمس و مالش آن می تواند ، دلیل روحی ، روانی و کمبود محبت داشته باشد . ( صفحه 135 )

 

جبران آثار تنبیه بدنی

والدین ممکن است ، به دلیل آگاهی نداشتن از آثار منفی تنبیه بدنی ، با تصور این که تنبیه بدنی می تواند مفید باشد ، به این کار اقدام کرده باشند ؛ اکنون این پرسش برای آنان مطرح می شود که آیا برای جبران و از بین بردن آثار منفی تنبیه بدنی راهی هست ؟

پاسخ این است که تنبیه بدنی دارای آثار گوناگون است که باید برای بر طرف ساختن آن ها اقدام نمود ؛ بنابر این ، اگر گفته شد : تنبیه بدنی باعث کینه می شود ، والدین و یا مربی باید ، به همان میزان به کودک محبت کنند تا اثر سوء تنبیه از ذهن او خارج گردد .

گاهی ، تنبه کردن ، کودک را درچار کاهش اعتماد به نفس می کند ؛ در این صورت ، باید با ارتباط بیش تر ، سخنان محبت آمیز ، همراهی با کودک در بازی و انجام کارها ، اعتماد به نفس او را تقویت کرد . باید به او اعتماد و اطمینان داد که دیگر از این راه تنبیه نمی شود تا اضطراب و ترس او از بین برود و شخصیت تحقیر شده ، کم کم به سوی شخصیت توانا و با ثبات قدم بردارد و از طغیان و سرکشی او کاسته شود . ( صفحه 213 )

فهرست کامل کتاب دوران طلائی تربیت :

 

فصل اول : کلیات تربیت

تربیت دینی

اهمیت تربیت در اسلام

اهمیت تربیت در کودکی

مسئولیت پدر و مادر

پدران نفرین شده

آفرینش کودک بر فطرت پاک

مهم ترین دوران تربیت : از تولد تا هفت سالگی

مراحل تربیت از نظر اهل بیت

یک پرسش مهم

اقسام تربیت

و جوب تعلیم و تربیت

آیات قرآن

روایات

 

فصل دوم : زمینه های تربیت در دوران شیردهی

لحظه ها را غنیمت شمارید

اذان و اقامه گفتن در گوش نوزاد

آثار تربیتی

آثار تربیتی برداشتن کام نوزاد

آثار جسمی و تربیتی ختنه کردن

آثار عتیقه

انتخاب نام و آثار تربیتی آن

بدترین نام ها

آداب معنوی شیر دادن

آثار تربیتی شیر مادر

پاداش و ارزش شیر دهی مادران

ویژگی های شیرده

زنان بی عفت و بی عقل

زنی که دشمن اهل بیت (ع) است

چند داستان عبرت انگیز در آثار شیر

تاثیر شیر بر پسر فضل الله نوری (ع)

تاثیر شیر مادر در شیخ انصاری (ع)

سخنان مادر مقدس اردبیلی (ع)

فایده های دیگر شیر مادر

 

فصل سوم : نقش والدین در تربیت دینی

اهمیت نقش والدین

هماهنگی و همدلی

ویژگی های والدین

دینداری

اصالت خانوادگی

عفت ، پاکدامنی و فرزند آوری

ویژگی های جسمی مطلوب

هماهنگی اخلاقی و سلامت روحی

فهم و درک متقابل

تاثیر رفتار والدین

با نرمی و آرامش با کودک سخن بگویید

ارتباط گیری متناسب با سن و رشد

اخلاص در تربیت

دعا و توسل

دعای پدر علامه مجلسی برای فرزندش

زبان کودکی

رفتار عادلانه و بدون تبعیض

عدالت میان دختر و پسر

عدالت در بوسیدن فرزندان

عدالت در هدیه دادن به فرزندان

شخصیت بخشی و اعتماد به نفس به کودک

نمونه هایی از تکریم شخصیت کودکان در سیره معصومین (ع)

تکریم شخصیت در حال نماز

شیر دادن کودک در حال نماز

تکریم کودکان در نماز جماعت

صدا زدن کودکان

سلام کردن بزرگ سلان به کودکان

یادگیری اعتماد به نفس

زمینه های ایجاد اعتماد به نفس

برخورد مناسب بر اساس سن و رشد کودک

تقویت ایمان

اعتماد به خدا

تلقین و تشویق

ایجاد فضا و محیط مناسب

نقل داستان های مناسب

نشانه های ضعف شخصیت و اعتماد به نفس

موانع اعتماد به نفس

اعتماد به نفس کاذب

محبت والدین به فرزندان

آثار کمبود محبت

محبت در مراحل گوناگون رشد کودک

ابراز محبت

شادکردن کودکان

اهمیت شاد کردن فرزند دختر

محبت افراطی

الگو بخشی والدین

الگوی صداقت

الگوی وفای به عهد

الگوی ادای امانت

الگوی کمک به دیگران

الگوی عفت و پاکدامنی

الگوی ادب

الگوی آرامش نه اضطراب

نشانه های اضطراب

 

فصل چهارم : تربیت جنسی

تربیت جنسی

سلامت روان در گرو تربیت جنسی

دستورات اسلام درباره تربیت جنسی

آثار همبستری در حضور کودک

مراحل رشد جنسی کودکان

از هنگام تولد تا 3 سالگی

کودک 5 تا 4 ساله

کودک 9 تا 6 ساله

کودکان 14 تا 10 ساله

مرحله 18 تا 15 ساله

عوامل انحراف جنسی

محیط بی بند و بار

شروع پرسش های جنسی

پاسخ پرسش های جنسی

 

فصل پنجم : زمینه های پرورش ایمان و اعتقاد

ضرورت تربیت دینی

انتخاب بهترین زمان برای تربیت دینی

آغاز آموزه های دینی

ایمان به آفریدگار

بهره گیری از فرصت پرسش کودکان

نکاتی درباره پاسخ گفتن به پرسش های کودکان

گوش کردن کامل به پرسش کودک

درک دقیق پرسش

پاسخ نمی دانم

پاسخگویی با زبانی ساده

پاسخگویی صمیمانه

پاسخ های عاطفی

بهره گیری از مشاور راهنما

محبت و معرفت اهل بیت (ع)

آموختن نخستین ذکرها

عبادت های کودکان

آموزش نماز

آشنایی با روزه

آموزش قرآن

خانه ای قرآنی

آشنایی با مجالس عزای امام حسین (ع)

آموزش شعرهای مذهبی

آموزش تسبیح حضرت فاطمه (ع)

بیداری کودکان در شب های قدر

آموزش با معرفی ایام

آموزش ادب

روش ها و قالب های انتقال مفاهیم دینی

روش الگویی

روش تشویق

روش ایجاد خاطره خوش

روش های غیر مستقیم

داستان

شعر

فضا سازی

بهره گیره از بازی

در قالب فیلم و نمایش

نکته هایی برای تثبیت آموزه های دینی

حوصله و بردباری

جلب اعتماد

هماهنگی والدین

ارتباط با خانواده های مذهبی

استمرار و تداوم

پرهیز از مجالس گناه

 

فصل ششم : نقش بازی در تربیت دینی

اهمیت بازی

بازی والدین با کودک جایگزین ندارد

آثار و فواید بازی کودکان

افزایش خرد در بزرگسالی

بردباری در بزرگسالی

آشنایی با مفاهیم دینی

رشد توانایی های کودک

تخلیه ذهبی کودک

آموزش نظم با بازی

چشاندن طعم پیروزی و شکست

نکاتی درباره بازی کودکان

ضرر جلوگیری از بازی های کودکانه

تناسب بازی با سن کودک

دعوای همسالان در هنگام بازی

تحمل باخت نداشتن

نکاتی چند درباره اسباب بازی

 

فصل هفتم : تشویق و تنبیه

دیباچه

گفتار اول : تشویق

تشویق پیامبر (ص) نسبت به مرد نمازگذار

تشویق امیر المومنان (ص) نسبت به امام حسن (ع)

تشویق امام صادق (ع) نسبت به امام کاظم (ع)

اهمیت تشویق در سخن دانشمندان

آثار و فواید تشویق

آداب و شرایط تشویق

تناسب تشویق و سن

تشویق در مقابل کار و رفتار

تشویق واقعی

تناسب تشویق و کار

تشویق در حضور دیگران

زیاده روی نکردن در تشویق

تشویق بدون مقایسه

انواع تشویق

تشویق گفتاری

تشویق نوشتاری

تشویق رفتاری

تشویق مادی

گفتار دوم : تنبیه و تادیب

قانون اصلی در تنبه بدنی

آثار منفی تنبیه بدنی

کینه تنبیه کننده

یادگیری کتک کاری

ضعف اعتماد به نفس

انجام هوشمندانه زشتی ها

اضطراب و ترس

تحقیر شخصیتی

طغیان و سرکشی

جبران آثار تنبیه بدنی

احکام فقهی تنبیه بدنی

پاسخ های حضرت امام خمینی (ره)

مقدار دیه تنبیه بدنی

موارد جواز زدن محدود

تاکید بر محدودیت تنبیه بدنی

جایگزین های مناسب تنبیه بدنی

قهر کردن

چند نکته درباره قهر کردن

بهره گیری از محرومیت ها

استفاده از نیاز های کودک

نکاتی چند درباره تنبیه بدنی

 

فصل هشتم : ناهنجاری های تربیتی

علت لجبازی

جلب توجه

اظهار استقلال

سرزنش زیاد

خودنمایی در جمع

حسادت

تبعیض میان فرزندان

مقایسه کردن میان کودکان

تکرار کمبودهای کودکان

دروغ گفتن

سخنان دروغ نمای کودکان

علل دروغگویی کودکان

الگو برداری از اطرافیان

تکلیف زیاد و نیاز به تحسین

ترس از تنبیه

نیاز به توجه

تشویق به دروغ گفتن

خلف وعده والدین

فرار از موقعیت توسط دروغ

نکاتی چند درباره دروغگویی

دزدی کودکان

علل دزدی کودکان

اصل نیاز

آموزش اجازه گرفتن

جالب بودن اشیا

عدم کنترل غرایز

تقلید کودکانه

حس کنجکاوی

انتقام جویی

آموزش نادرست

انحصار طلبی

نکاتی چند درباره دزدی

بد اخلاقی و پرخاشگری کودکان

اضطراب کودکان

الگوهای یادگیری

بیماری کودک

بی خوابی

ناکامی کودکان

سرزنش و امر و نهی زیاد

کمرویی کودکان

انتظارات و سخت گیری های معقول

یادگیری از والدین یا هم سالان

تشویق های نادرست

راه های درمان کمرویی کودکان

ناخن جویدن کودکان

سلب آرامش از کودک

ترس و اضطراب

اختلافات والدین

حسادت

نگرانی های ناشی از انزوا

نکاتی چند درباره ناخن جویدن

ترس کودکان

ترس های مفید

ترس از حیوانات

ترس از خداوند

ترس از تاریکی

رد شدن از تاریکی

بازی در تاریکی

استفاده از نور کم

بازی ایجاد سایه با انگشتان

لوس شدن کودکان

انحصار طلبی

درخواست های غیر منطقی

گریه و بهانه گیری برای هر چیز

مطابقت نداشتن حرف زدن با سن

درمان لوس شدن

بی نظمی کودکان

علل بی نظمی کودکان

علت های جسمی

علت های روانی

علت های عاطفی

علت های تربیتی و اجتماعی

راه های درمان بی نظمی کودکان

تسلیم نشدن در مقابل بی نظمی

ایجاد محرومیت

برخورد با آرامش

استقبال از تغییرات

پرهیز از سرزنش و تکرار

رشوه ندهید

تعیین حد و مرز

همراهی و تعیین وقت

بی احترامی کودکان به والدین

بی احترامی های سطحی

دلایل بی احترامی کودکان به والدین

یادگیری و الگو برداری

واکنس های نادرست

دیدن فیلم و سریال های بد آموز

کتک زدن والدین توسط کودک

نفرت از والدین

تشویق به زدن والدین

ناهنجاری های تک فرزندی

اضطراب تک فرزند

لوس شدن تک فرزند

وابستگی نامطلوب

آسیب پذیری بیش تر

کمبود روحی

احساس تنهایی و غربت

خجالتی شدن

زمینه های علاقه نداشتن به مسائل دینی

ارتباط با خانواده های غیر مذهبی

الگوهای نامناسب

خاطره ناخوشایند

تضاد تربیتی

تکرار و تاکید بیش از حد

منابع