فرهنگ مهرورزی از دیدگاه قرآن و اهل بیت علیه السلام

نویسنده:انصاریان، حسین

محقق:صابریان، محمدجواد

محقق:مردانی‌پور، آرش

ناشر:دار العرفان

محل نشر:قم - ایران

 

معرفى اجمالى

«فرهنگ مهرورزى از ديدگاه قرآن و اهل بيت(ع)»، اثر شيخ حسين انصاريان، پيرامون محبت و مهرورزى در آيات و روايات و فرهنگ اسلامى است. تأليف اين كتاب، در بهار سال ١٣٨٢ به پايان رسيد و در بهار سال ١٣٨۵ با تلاش جمعى از محققين مركز علمى - تحقيقاتى دارالعرفان منتشر و روانه بازار شد. مؤلف، انگيزه تأليف خود را در پيشگفتار چنين بيان مى‏كند: «آنچه سبب نگارش اين كتاب در زمينه عشق و محبت و مهر و مهرورزى شد، جمله‏اى باارزش از حضرت امام موسى بن جعفر(ع) خطاب به هشام بن حكم به اين مضمون بود: «... اى هشام در انجيل نوشته شده: خوشا به حال آنان كه به يك‏ديگر مهر و محبت مى‏ورزند؛ اينان در قيامت مورد مهر و رحمتند.»

ساختار

كتاب، در يك جلد منتشر شده است كه حاوى 8 فصل و هر فصل، شامل چند بخش و هر بخش، داراى زيرمجموعه‏هايى است.

گزارش محتوا

مؤلف، در جاى جاى كتاب با توجه به آيات و روايات معصومين(ع)، مطالب ارزنده‏اى را در جهت بحث يادآور مى‏شود. وى با ذكر داستان‏هاى زيبا و گاه، اشعار مفيد در بخش‏هاى مختلف، مخاطب را به خود معطوف مى‏كند و مطالب ارزش‏مند خود را در ٨ فصل براى خواننده بيان مى‏كند. اولين فصلى كه مؤلف به بحث در مورد آن مى‏پردازد، ارزش و جايگاه مهرورزى است كه با بحث در مورد «مهرورزى، فرمان سعادت‏بخش اسلام» شروع مى‏شود و در آن، به توجه ويژه اسلام به امر مهرورزى اشاره مى‏كند و در اين امر، از چند آيه و روايت بهره مى‏برد. در ادامه، قلب مسلمانان را جايگاه مهر و محبت مى‏داند؛ حتى نسبت به مخالفين، با ديده محبت نگاه مى‏كند، سپس با طرح چند داستان آموزنده، به مسئله «جهاد، مقابله با بى‏مهرى» اشاره مى‏كند و به اين شبهه: «كه اگر دين خدا چيزى جز محبت نيست، پس چرا از برنامه‏هاى اصولى دين جنگ است؟»، پاسخ مى‏دهد. مؤلف، در جواب به شبهه مزبور، با ذكر اين مطلب كه پيامبران در برخورد با دشمنان، برخورد تبليغى و فرهنگى بر اساس مهر و محبت داشته‏اند، هم‏چنين آنان با مردم سر جنگ و ستيز نداشتند، بلكه با آنان مانند طبيب برخورد مى‏كرند تا از بيمارى‏هاى معنوى رهايى يابند و دچار عذاب قيامت و بلاهاى دنيايى نگرند، ولى هواپرستان متعصب و شهوت‏رانان، حقايق را تحمل نداشتند و براى خاموش كردن صداى فرستادگان خدا شروع به جنگ كردند و پيامبران به ناچار براى دفاع از خود و مؤمنان و حفظ دين، به پاى برخاستند. علاوه بر اين، پيامبران در برخورد با دشمن، قوانينى ارائه مى‏كردند كه نشان از مهرورزى و عشق به انسانيت و نجات بشر بوده است. مؤلف، در ادامه، به عوامل مهرورزى و كانون‏ها و زمينه‏هاى ظهور مهر و محبت در انسان‏ها اشاره كرده و ياد خدا، عمل صالح، همدمان پاك، معارف و اخلاق، فقه اهل بيت(ع)، نماز و مسجد را زمينه‏ساز و كانون مهرورزى خوانده است. وى، در ادامه، به جلوه‏هاى مهرورزى خدا پرداخته و ضمن بررسى آثار رحمت خدا، قرآن را منبع عظيم مهر و رحمت الهى برشمرده است. در بخش بعدى كتاب، به جلوه‏هايى از مهرورزى انبياء و اهل بيت(ع) اشاره نموده و پيامبر اسلام را سرچشمه مهر و محبت معرفى مى‏نمايد و گوشه‏هايى از مهرورزى پيامبران اولوالعزم(ع) و اهل بيت(ع) را حتى نسبت به مخالفان و دشمنان خويش، به تصوير مى‏كشد. در بخش ديگرى از كتاب، نگارنده، خدا و اهل بيت(ع) را معشوق واقعى و مثبت خوانده و براى چنين عشق و محبتى، ارزشى فوق العاده قايل شده و آثار مهرورزى به اهل بيت(ع) را بررسى مى‏نمايد و چند روايت و داستان را در زمينه نشانه‏هاى اولياى الهى و مهرورزى آنان نقل نموده و آن‏ها را شرح مى‏نمايد. در ادامه، نگارنده، به آثار شگفت‏انگيز محبت راستين نسبت به ديگران پرداخته و حكاياتى پندآموز در اين زمينه نقل مى‏نمايد و قيامت را چشم‏اندازى بى‏پايان از مهرورزى انسان‏ها در دنيا ارزيابى كرده و مهرورزى خداوند به بهشتيان و بى‏مهرى او نسبت به جهنميان را توصيف مى‏كند. در بخش پايانى كتاب، تحت عنوان مهرورزى به جانوران، تأثير مهر و محبت انسان به حيوانات را بررسى نموده و حكاياتى را در اين زمينه نقل مى‏نمايد. وى، دين اسلام را دينى مى‏داند كه حتى براى مهرورزى به جانوران نيز اهميتى بسزا قائل است. مؤلف، در پايان كتاب، در ذيل عنوان «فرجام سخن» باز هم به اكسير شگفت‏انگيز محبت توجه مى‏كند و با آوردن آيه‏اى از قرآن و چند داستان و شعر، به اهميت موضوع مهرورزى مى‏پردازد.

وضعيت كتاب

كتاب، داراى پاورقى‏هايى است كه حاوى مصادر آيات و روايات و توضيحات نافع است. در ابتداى كتاب، فهرست محتويات، سخن ناشر و گفتار مؤلف ذكر شده و در پايان آن، فهارس كتاب كه شامل فهرست آيات، روايات، انبياء و معصومين، اعلام، اديان و مذاهب و قبايل و فرق، كتاب‏ها، مكان‏ها، اشعا، منابع و مآخذ مى‏باشد.

منابع مقاله

١. مقدمه و متن كتاب؛ ٢. حبيبى، سلمان، ١٣٨٩، كتاب‏شناسى آثار استاد حسين انصاريان، قم، دارالعرفان.