نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد.

سؤال 1ـ پسر 12 ساله‏‌ام برای دیگران کار می‏‌کند؛ اما کارهایی را که من از او می‏‌خواهم انجام نمی‏‌دهد. دلیل آن چیست؟

پاسخ:
به احتمال فراوان، وقتی برای دیگران کاری را انجام می‏‌دهد، چه زبانی و چه مادی تشویق می‏‌شود؛ اما وقتی برای شما کاری را انجام می‏‌دهد، چون وظیفه‏‌ی او می‏‌دانید، تشویقش نمی‏‌کنید. احتمالا دیگران از او تقاضا می‏‌کنند و شما امر و نهی می‏‌کنید؛ دیگران به او مسؤولیت می‏‌دهند و شما فقط کارهای سخت منزل را از او می‏‌خواهید؛ دیگران برای کارش اهمیت قائل می‏‌شوند و شما به آن اهمیت نمی‏‌دهید.

سؤال 2ـ پسر 15 ساله‏‌ام در انجام وظایف و تکالیفش تنبلی می‏‌کند. علل آن چیست و آیا می‏‌شود تنبلی را درمان کرد؟

تنبلی، ذاتی انسان نیست و منشأ ژنتیکی و وراثتی ندارد، بلکه دارای عللی است:
1. بی‏‌برنامگی:
نوجوانی که برنامه ندارد و کارهایش دائم به هم ریخته است، روحیه‏‌ی انجام وظایف و تکالیف را نخواهد داشت. پیشنهاد می‏‌کنم به او کمک کنید تا فهرستی از کارهایش را آماده و از کارهای سبک آغاز کند. فیلسوف چینی، «لائوتسه» می‏‌گوید که آغاز سفر هزار مایلی، با یک گام کوچک آغاز می‏‌شود.
برای انجام نخستین کار، بهتر است از مقدمات آن آغاز کند؛ برای مثال اگر می‏‌خواهد مقاله‏‌ای بنویسد، از مقدمه‏‌ی آن آغاز کند یا اگر انشا می‏‌نویسد، ابتدا رؤوس محتوای آن را یادداشت کند یا برای نوشتن یک درس، اول پرسش‏‌های آن را بنویسد.
2. فقدان محیط کار مناسب:
اتاقی مستقل و مرتب و منظم، با درجه‏‌ی حرارت و نور مناسب، در نوجوان شما انگیزه‏‌ی کار و فعالیت را بیشتر می‏‌کند.
3. بی‏‌توجهی به ورزش:
بدنی که ورزش نمی‏‌کند، حالت سستی خواهد داشت. روزی 10 دقیقه ورزش، حالت بی‏‌رمقی و سستی نوجوان را از بین می‏‌برد.
4. رژیم غذایی نامناسب:
خوردنی‏‌های با طبع سرد و مصرف بیش از حد شیرینی و مواد قندی (به سبب نیاز فراوان به انرژی برای هضم)، بدن را سست می‏‌کند.
5. علل پزشکی:
گاهی تنبلی بدن و بی‏‌حالی، به جهت کارکرد بد کبد، عفونت کلیه، سل، ورم کبد یا اختلالات هورمونی است که در این صورت باید به متخصص مراجعه کرد.
6. راحت‏‌طلبی:
برای از بین بردن این علت که صفت ناپسندی است، او را با ارزش‏‌های دینی و دیدگاه امامان معصوم (علیهم السلام) آشنا کنید.
امام صادق (علیه السلام) می‏‌فرماید: «عدوّ العمل الکسل»: [1] دشمن عمل، تنبلی است؛ «آفة النجح الکسل»: [2] آفت پیروزی، تنبلی است.
__________________________
پی نوشت:
[1] ـ قصار الجمل، علی مشکینی، ج 2، ص 189.
[2] ـ همان
 

منبع:
نسیم مهر جلد 1، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی