بیان نظریّه استاد آيت الله علامه سیّد حسن ضیائی دربارۀ بعضی از مراقبت‌ها و توصیه‌های پس از زایمان:

اندوه مادری یا غَم مادری:

دکتر علی طلائی (روان پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد): از هر دو مادر، یک نفر به اختلال اندوه مادری دچار می‌شود و آشفتگی گُذَرایِ خُلقی، إحساس غمگینی، دِل گرفتگی، سَر در گُمی و گِریه کردن‌هایِ گاه و بیگاهِ نوزاد، از جمله علائم اِختلال غم مادری است. لذا گوئیم: غم مادری، شایع امّا گُذَرا است. ولی حمایت و مراقبت اطرافیان (مانند مادرها و مادربزرگ‌ها)، از مادر شیرده (مخصوصاً زائو یعنی از زمان بدنیا آمدن بچّه تا 40 روز) پس از زایمان ضروری است؛ زیرا گاهی اختلالات أفسردگی پس از زایمان بخاطر کم خونی  و فشار خون پائین بوده و زَنِ زائو احساس گناه شدید، بی کفایتی و بروز افکار خودکشی می‌کند؛ این بدان معناست که فرآیند سخت زایمان، مادر را مستعدّ افسردگی می‌کند. همچنین از عوامل تشدید کنندۀ افسردگی مادران می‌توان به عدم محبّت اطرافیان (مخصوصاً شوهر) در طول بارداری و طول دوران شیردهی و حتّی آرام نبودن محیط خانواده اشاره کرد. لازم به ذکر است که أفزایش جرّاحی زیبائی و استفاده از لوازم آرایشی نشان دهندۀ میزان فراوان فشارهای روانی است که همین لوازم آرایشی شیمیائی، استرس زا نیز هستند.

تقویت زنان بعد از زایمان:

1. صبحانه: شیر + زردۀ تخم مرغ سالم + عسل، 2. بین روز: شیر عسل، 3. ناهار: آبگوشت بوقلمون بخورد،4. بعد از هر غذا هفت عدد خرمای تازه (رُطَب) بخورد، 5.عصرانه: نصف استکان عرق طبیعی گُل میخک بخورد (طبیعت خیلی گرم دارد، توجّه: فقط سه روز بخورد؛ زیرا زیاده‌روی در مصرف عقیمی می‌آورد)، 6. شب‌ها: کمپوت طبیعی گلابی با عسل، کمپوت طبیعی سیب با عسل، 7.شام: سوپ + آبغورۀ طبیعی + روغن زیتون + نان سبوس‌دار،  8. میان وعدۀ غذائی کاچی بخورد (زیاده‌روی در مصرف نشود).

تذکّر: مادر تا 40 روز پس از زایمان، و در طول دوران شیر دهی، استراحت کافی، تغذیۀ مناسب و حمایت عاطفیِ دیگران مخصوصاً شوهر را، لازم دارد.

تب شیر:

بعضی از مادران در روزهای اوّل بدنیا آمدن نوزادشان دچار تَب می‌شوند که به آن « تَبِ شیر » گویند (دکتر علی هاشمی فرد، عضو شورای حکمای اتّحادیّه گیاهان دارویی مشهد).

درمان: الف. عسل طبیعی رقیق شده در آب آشامیدنی سالم بخورند، ب.آب سیب رسیدۀ شیرین طبیعی بخورند.

رمز موفّقیّت در دوارن شیردهی:

از نظر آیات و روایات سه اصل مهمّ برای مادر شیرده، رمز موفّقیّت در دوران شیردهی است: 1ـ غذای حلال، طاهر، طیّب بخورد، 2ـ غذای صحیح تازه (نه مانده و نه صنعتی و نه فست فودها) بخورد، 3ـ سلامت جسمی و روانی و روحی مادر برقرار باشد.

تصوّرات اشتباه در مادرانی که عمداً به کودک شیرخوار خود شیر نمی‌دهند:

1ـ شیرم رقیق است، 2ـ نوزادم گرسنه است چون شیرم به اندازۀ کافی نیست، 3ـ شیردهی باعث به هم خوردن اندامم (تناسب اندام) می‌شود، 4ـ شیر خشک، جایگزین شیرم است (و حال اینکه در شیر مادر، پروتئین‌هائی است که هرگز در شیرخشک‌ها وجود ندارد).

امّا مادرانی که به هر علّتی نمی‌توانند شیر به نوزاد و کودک شیرخوار خود دهند، برای رَفع موانع کوشش کنند و برای إزدیاد شیر خود اقدام نمایند (نه اینکه احساس غیر مفید بودن کنند و مبتلا به افسردگی شوند).

فوائد شیردادن برای مادر شیرده به فرزند شیرخوارش:

1ـ پیشگیری از سرطان سینه و پستان، 2ـ پیشگیری از سرطان دهانۀ رحم، 3ـ پیشگیری از سرطان تخمدان، 4ـ پیشگیری از خون‌ریزی‌های بعد از وضعِ حمل، 5ـ پیشگیری از کم‌خونی مادر، 6ـ پیشگیری از استرس‌های شدید، 7ـ پیشگیری از احتقان و درد سینه و پستان، 8ـ پیشگیری از انسداد مجاری شیر، 9ـ پیشگیری از عدم آرامش خاطر، 10ـ پیشگیری از عدم اعتماد بنفس، 11ـ پیشگیری از خشک شدن شیر مادر، یا کم شدن آن، 12ـ پیشگیری از اضطراب و دلهره و نگرانی مادر، 13ـ احساس شادی و سلامتی برای خود و فرزند، 14ـ کمک به تولید فرزند صالح و سالم در خدمت ولایت حقّه؛ زیرا بزرگ‌ترین کارخانۀ طبیعی انسان سازی صحیح، مادر است و تمام افراد مدیون مادر هستند.

فوائد تغذیه با شیر مادر برای فرزند:

1ـ تکامل رشد آرواره‌های بچّه، 2ـ ضریب هوشی بالا، 3ـ عدم استرس، 4ـ حِسّ اعتماد به نفس و استحکام آن، 5ـ حسّ اعتماد به دیگران (زیرا ایجاد حسّ اعتماد سازی، در تغذیه با شیر مادر است)، 6ـ مشکلات رفتاری، 7ـ شیرخواران با صدای قلب مادر، آرامش پیدا کرده و رابطۀ خاصّی با مادر برقرار می‌کنند، 8ـ آرامش زندگی، 9ـ نرم‌خوئی، 10ـ رفتارهای مثبت، 11ـ یادگیری مهارت‌های زندگی و اجتماعی، 12ـ رابطۀ قویّ عاطفی مادر و فرزند 13ـ امنیّت روانی.

تبصرة: خوردن شیر آغُوز (آغُز)، بیمۀ عُمرِ بچّه است و واکسن طبیعی بچّه است و سبب محکم شدن استخوان بندی کودک می‌شود و مقاومت بدنی بچّه را أفزایش می‌دهد و اگر مادری به بچّۀ خود، شیر أوّلیّه‌اش (شیر آغوز) را ندهد، به بچّه جَفا و سِتَم کرده است (در روایات شیعه بیان شده است).

لذا گوئیم: تغذیه با شیر مادر، یک عُمر سلامتی برای فرزند می‌آورد و پیشگیری از بسیاری از بیماری‌های فرزند می‌کند از جمله:

1ـ بیماری‌های قلبی، 2ـ آلرژی‌ها و حسّاسیّت‌ها، 3ـ ابتلا به اسهال (دکتر سید فاطمه حسینی فوق تخصّص نوزادان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گوید: در کودکان استفاده کننده از شیر خشک ابتلا به اسهال 15 برابر بیشتر است)، 5ـ عفونت‌های گوارشی، 6ـ عفونت‌های تنفّسی، 7ـ ضریب هوشی پائین، 8ـ استرس‌های شدید، 9ـ اضطراب (دلهره)، 10ـ مشکل در دلبستگی، 11ـ مشکلات رفتاری (30 درصد بیشتر از سایر کودکان): الف.هیجان، ب.بیقراری، ج.دروغ گوئی، د.دزدی، 12ـ عدم آرامش در زندگی، 13ـ غضب و خشم بزرگسالی (که این خشم و غضب نتیجۀ محرومیّت در کودکی از شیر مادر است)، 14ـ عدم مهارت‌های زندگی اجتماعی، 15ـ عدم امنیّت روانی، 16ـ ابتلاء به فشارخون و بعضی سرطان‌ها در دوران بزرگسالی.

رعایت نکاتی برای شیردادن صحیح مادر شیرده (مُرضِعِه) به نوزاد و کودک شیرخوار (طِفل رَضیع):

1ـ مکیدن شیرخوار از سینه و پستان مادر، به گونه‌ای که دگمۀ پستان و أطراف آن، کیپّ دهان نوازد باشد و عدم مکیدن بچّه، باعث کاهش شیر مادر می‌شود، 2ـ مادر پستان خود را با دست نگه دارد که جلوی بینی بچّه را نگیرد، 3ـ در سطح شیب دار به نوزاد و کودک شیرخوار خود شیر دهد، 4ـ اگر وضعیّت درست شیر دادن و گرفتن درست پستان رعایت شود از بیماری‌های پستان پیشگیری می‌شود (نظیر: احتقان و درد پستان، ترک خوردن نوک پستان- شقاق پستان-، انسداد مجاری شیر، ماستیت و آبسۀ پستان)، 5ـ هم اتاق و هم بستر بودن مادر با نوزاد و کودک شیرخوار، 6ـ مکیدن مؤثّر و متناوب و به مدّت کافی از هر دو پستان، 7ـ عدم استفاده از شیر مصنوعی (شیر خشک) و بطری و پستانک یعنی شیطونک.

توجّه توجّه: مادر شیرده به نوزاد، هر وقت نوزاد شیر خواست به او شیر دهد، (مثلاً هر نیم ساعت یا هر یک ساعت و نیم و یا هر دو ساعت)؛ امّا اگر 2 ساعت گذشت و نوزاد شیر نخورد، بایستی به او شیر دهد (چه نوزاد بخواهد، و چه نخواهد، چه بیدار باشد و چه خواب باشد، چه از روی اختیار شیر بخورد و چه دهان خود را قُفل کند و نخورد، که در این‌صورت با شیردوش شیر خود را دوشیده و با قطره چکان شیر خود را به او می‌دهید)؛ زیرا اگر نوزاد هر 2 ساعت شیر نخورد دچار سوءِ تغذیه و دچار اُفتِ قندخون می‌شود و عَرَقِ سرد می‌کند و به تشنّج می‌رود.

تذکّر: دکتر محمد صادق رجحان گویند: زنان شیرده لازم است روزانه 1000 کالری بیشتر از معمول بر کالری غذای خود بیفزایند تا انرژی لازم برای انجام کار و تهیّه شیر مناسب را داشته باشند؛ زیرا زنان در هنگام شیر دادن معمولاً شبانه روز حدود 812 گرم شیر مجموعاً از دو پستان ترشّح میکنند؛ لذا برای تأمین این مقدار شیر، لازم است کاملاً به تغذیه خود افزوده کنند تا سلامتی خود و فرزندانشان تأمین گردد.

باز شدن مجاری بسته شدۀ شیر:

می‌توان از آرد باقلّای کوچک مخلوط با آب و سرکه، ضماد تهیّه کرده و روی پستان قرار داد (دکتر علی هاشمی فرد،عضو شورای حکمای اتّحادیّه گیاهان دارویی مشهد).

درمان زخم پستان مادر شیرده:

1ـ روغن بِه بمالید، 2ـ می‌توان از ضماد نمودن ترکیب میوۀ سمّاق، بلوط، دانۀ مورد و گُل بومادران، استفاده کرد (دکتر علی هاشمی فرد، عضو شورای حکمای اتّحادیّه گیاهان دارویی مشهد).

درمان درد پستان: روغن رازیانه بمالید.

إزدیاد شیر مادر:

1. اوّلین غذای مادر بعد از زایمان و دیدن خون نفاس تا آخر دوران شیردهی، رُطَب و خرمای تازه است و همچنین بعد از وعده‌های غذائی هفت عدد خرما بخورد (در روایات شیعه آمده).

2. به همراه غذا سبزی ریحان و سبزی پونه بخورد (در روایات شیعه آمده).

3. به همراه غذا یک قاشق مربّاخوری زیرۀ شیرین بخورد.

4. به همراه غذا کاهو بدون سُس بخورد (به شرطی‌که کم خونی ژنتیکی فاویسم و کم‌خونی داسی شکل نداشته باشد)، گرچه خوردن کاهو پُختِه بهتر است.

5. وسط روز، عصرانه و شب، یعنی در شبانه روز سه استکان چای رازیانه، مخلوط با عسل بنوشد.

6. همراه صبحانه شیرعسل، شیرخرما، حلیم گندم گوشت بخورد.

7. عصرانه و وسط روز میوۀ انگور بخورد، بعد از غذا یک قاچ خربزه بخورد.

8. به همراه ناهار یک کاسه آبگوشت بخورد. و بُرُونی اسفناج (یعنی پختۀ اسفناج با پیاز) بخورد.

9. به همراه شام یک بشقاب سوپ که در آن هویج زرد و سبزی جعفری باشد، بخورد.

10. در 24 ساعت یک قاشق مربّاخوری پنبه دانه (تخم پنبه) بخورد. و شب‌ها هفت برگ کاسنی بخورد.

11. در شبانه روز یک قاشق چای‌خوری سیاه‌دانه بخورد. و گُل قاصدک با سالاد کاهو (بدون سُس) بخورد.

12. روزی دو مُشت باقِلّای آب پز بخورد (به شرطی‌که کم‌خونی ژنتیکی فاویسم نداشته باشد).

13. در طول روز چهارده عدد اسفند (اسپند) بخورد.

14. هر صبح و ظهر و شب، یک قاشق مربّاخوری عسل آویشن به همراه شیر، آب، آبجوش وِلَرم بخورد.

15. هر شش‌ساعت یک لیوان آب‌و یک لیوان آبجوش وِلَرم بخورد

16.دارو گیاهی فِنِلین یا هفت برگ سبزی کاسنی شب‌ها قبل از خواب بخورد.

17. اگر شیر مادر آبکی است حتّی در زمانی‌که 20 دقیقه از هر پستان شیر می‌دهد [زیرا 10 دقیقه أوّلِ شیر دادن، آبکی است ولی 10 دقیقه دومِ شیر دادن، ویتامین‌ها و پروتئین‌های آن بیشتر است] بایستی مادر در هر شبانه روز 14 مغز خام بادام شیرین درختی بخورد.

18. در هر 24 ساعت سه وعده شیر تازۀ گاو، جوشیده و بخورد (طریقۀ مصرف: صبح یک لیوان شیر عسل، ظهر یک لیوان شیر خرما، أوّل مغرب یک لیوان شیر).

19. نصف قاشق چای‌خوری پودر گُلپَر با عسل مخلوط گردد، و میل شود.

20. خوردن برگ پُختۀ چغندر و بُخارپَز لَبو

21.شب‌ها قبل ‌از شام، خوردن هفت عدد آلو‌بخارا (بصورت مکیدنی)

22.مخلوط یک قاشق چای‌خوری زنجفیل با یک قاشق چای‌خوری رازیانه، بخورید.

23. مصرف انار شیرین با پردۀ نازک روی دانه‌ها بعد از غذا یا رُبّ انار شیرین توسّط زنان باردار و مادران شیرده، موجب تقویت مادر و فرزند شده و به رشد آیندۀ کودک کمک خواهد نمود.